074 - Het vreetstemmetje

Iedere eeuwige diëter kent hem: het vreetstemmetje. Oftewel het stemmetje in je hoofd dat ervoor zorgt dat je gaat eten. Ook en vooral als je het niet wilt. En dat vreetstemmetje heeft geen zin in wortels of in komkommer. Dat wil graag 'iets lekkers'. En om dat voor elkaar te krijgen gebruikt het smoezen als: 

• Ah joh, eentje kan wel
• Owwww lekker, dat lust ik wel
• Daar heb ik nou echt zin in
• Ach, de boog kan niet altijd gespannen staan
• Je hebt het verdiend
• Je mag ook wel eens genieten

Veel vrouwen zijn de hele dag in gevecht met dit innerlijke vreetstemmetje. Vaak is het er al zolang je het je kunt herinneren. En dat is ook wel logisch, want waarschijnlijk is het in je kindertijd al ontstaan.

Het vreetstemmetje ontstaat om voor jezelf goed te praten dat je eet. Om voor jezelf te kunnen verantwoorden waarom je eet. Om jezelf uit de 'kan niet', 'mag niet', 'hoort niet' programmering te praten die je de hele dag hoort en ziet in de buitenwereld. Om consensus te creëren in je brein. Je brein houdt namelijk niet van tegenstrijdigheid, dat houdt van balans. Dus alles wat krom is zal het recht praten of omgekeerd. En dat heeft weer te maken met veiligheid. Wanneer dingen niet in balans zijn, voelt dat onrustig en onrust betekent gevaar.

Dus dat vreetstemmetje van jou, dat stemmetje dat ervoor zorgt dat je allerlei dingen eet die je niet wilt eten, is een oplossing van je oerbrein om balans te creëren in je hoofd. Dus vechten met je vreetstemmetje heeft geen zin. Beter kun je iets anders doen. Ik leg het je uit in deze podcast!

Veel luisterplezier

Wat is toch dat vreetstemmetje in je hoofd

Dag mooie vrouw, hoe is het met je vandaag? Hier in Zweden is het nog steeds koud. Zonnig, maar koud. Gelukkig is de sneeuw inmiddels verdwenen en het ruikt buiten ook al echt naar voorjaar. Dus ik zit iedere dag met mijn jas aan buiten te genieten van de zon. Dit vind ik altijd het lekkerste van het voorjaar. Ik was dit weekend bezig in mijn moestuinbakken. We hadden de as verzameld uit de open haard en ik dacht ach, laat ik dat alvast door de aarde werken. Een klein beetje natuurlijk, niet teveel. Dus ik ging naar buiten met mijn emmer en een schepje, wat denk je: alles nog dik bevroren… een nieuwe ervaring moet ik je zeggen.

Uiteindelijk heb ik de ijsplakken aarde wel los kunnen bikken, maar het heeft echt nog wel even tijd nodig voordat ik kan inzaaien. Dus toch maar braaf wachten tot mei. Maar het bijzondere is wel dat het dan veel langer licht is dan in Nederland en dat het dan dus ook mega hard groeit allemaal. Dat dan weer wel… We gaan het meemaken allemaal.

Verder ben ik heel benieuwd naar de komende paasdagen. In Zweden hebben ze namelijk geen paashaas, maar een paasheks. En die heks die vloog met pasen rond op haar bezem om de duivel te ontmoeten. Op Witte Donderdag vlogen de heksen vanuit de kerktoren in het dorp gezamenlijk naar Blåkulla voor een bijeenkomst met de duivel.

Het is daarom in Zweden dan ook heel moedig of juist superdom om de nacht van Witte Donderdag in een kerktoren door te brengen. Ook het aansteken van de haard op paasochtend is hier wel een dingetje. Degene die hem als eerste aansteekt zou een paasheks kunnen zijn. Dus we moeten maar even wachten met de kachel op eerste paasdag ha, ha.

Het duiveltje in je hoofd

Maar goed, om de heksentraditie in stand te houden, lopen er dus op de donderdag voor pasen allemaal kinderen rond verkleed als heks. En die kinderen gaan vervolgens weer langs de deuren voor een trick en treat. Ik moet dus even aan de buurvrouw vragen hoe dat hier op het park gaat en of ik nog snoep in huis moet halen. Das soms best lastig hoor met ons, we hebben dat gewoon niet in huis omdat we het helemaal niet eten. Ik ben heel benieuwd in ieder geval wat er gaat gebeuren hier op witte donderdag en of we nog heksenbezoek gaan krijgen.

Nu we het toch hebben over heksen. In deze podcast wil ik het ook hebben over een soort van heks, of misschien is het eerder een duiveltje in je hoofd en dat is het vreetstemmetje. En het vreetstemmetje is een stemmetje dat tegen je zegt:

• Ah joh, eentje kan wel
• Owwww lekker, dat lust ik wel
• Daar heb ik nou echt zin in
• Ach, de boog kan niet altijd gespannen staan
• Je bent zo goed bezig, dat kan echt geen kwaad hoor
• Je hebt het verdiend
• Je mag ook wel eens genieten
• Zo erg is het nou ook weer niet hoor als je dit eet
• Je moet toch ergens aan dood gaan…

Overigens die laatste die komt van een ex-collega van mij van de sportschool waar ik tien jaar geleden werkte. Die vrouw was echt een beest in de les, maar ze rookte echt als een ketter. Dus na iedere les stond ze buiten te stomen en als we daar dan een opmerking over maakten dan kregen we steevast de reactie: Ach, ik moet toch ergens aan dood gaan…. 

Hoe jouw dieetbrein het overneemt

Dat vreetstemmetje is voor veel vrouwen wel een ding. Vaak is het er al zolang je het je kunt herinneren. En dat is ook wel logisch, want waarschijnlijk is het in je kindertijd al ontstaan. Jouw vreetstemmetje maakt deel uit van jouw dieetbrein. En dat dieetbrein is ontstaan omdat je brein in de war is als het gaat over eten.

Je moet je voorstellen: jouw diepste instinct is om te eten zodra je eten ziet. Want: eten houdt je in leven. Zeker gedacht vanuit de oertijd is het dan ook logisch dat je wilt eten als je het ziet. Dus dat je bessen plukt als ze aan de struiken hangen of dat je een blaadje sla in je mond stopt als je bezig bent in de moestuin. Of een paar tomaatjes of een sugarsnap. Eten is je eerste instinct, het is je eerste impuls. Je hebt eten nodig om te kunnen overleven. Het is een heel natuurlijk iets.

Punt is alleen dat ons eten steeds geconcentreerder is geworden. We eten geen bessen meer, we eten bessenjam of drinken bessensap. We eten geen zuurdesembrood meer, waarvoor je twee dagen nodig hebt om het te maken en vervolgens om het te verteren ha, ha. Maar we eten brood dat gemaakt is van geraffineerd meel. Waardoor het niet alleen veel minder verzadigt, maar ook nog eens ervoor zorgt dat je brein een hele hoge beloning ervaart wanneer je het eet. En daardoor denkt je brein dat dit Frankenstein eten belangrijk voor je is.

Dus als je vervolgens jouw diepe eetinstincten koppelt aan de hoge beloning in je brein dan snap je waarom het zo lastig is om al die bewerkte voeding te negeren. Want om even in de taal van je oerbrein te spreken: bewerkte voeding zorgt ervoor dat je je goed voelt dus is belangrijk voor je en kun je gebruiken om jezelf beter te voelen in al die lastige momenten in je leven.

Dat is één.

Dan is er natuurlijk de sociale programmering dat je dik wordt van eten. Dat eten ongezond is. Dat je minder moet eten. Dat vet niet goed is, dat je beter de suiker kunt laten staan en dat je glutenvrij en lactosevrij moet eten en als het even kan ook veganistisch. Dat je een slappeling bent als je niet kunt stoppen met eten. Of als je je gewicht niet onder controle kunt houden.

Twee soorten stemmen in je hoofd

Dit is verwarrend voor je oerbrein. Hiermee trek je je brein in een enorme spagaat. Aan de ene kant ervaart het namelijk dat je je goed voelt als je eet en aan de andere kant ervaart het ook dat je je niet goed voelt als je eet. Welke van de twee is nu waar? Dat is dus waar het vreetstemmetje ontstaat.

Het vreetstemmetje ontstaat om voor jezelf goed te praten dat je eet. Om voor jezelf te kunnen verantwoorden waarom je eet. Om jezelf uit de kan niet, mag niet, hoort niet programmering die je de hele dag hoort en ziet in de buitenwereld te praten. Om consensus te creëren in je brein. Je brein houdt namelijk niet van tegenstrijdigheid, dat houdt van balans. Dus alles wat krom is zal het recht praten of omgekeerd. En dat heeft weer te maken met veiligheid. Wanneer dingen niet in balans zijn, voelt dat onrustig en onrust betekent veiligheid.

Dus dat vreetstemmetje van jou, dat stemmetje dat ervoor zorgt dat je allerlei dingen eet die je niet wilt eten, is een oplossing van je oerbrein om balans te creëren in je hoofd.

Dat is twee.

Goed. Stel je nu eens voor dat je een kind bent van een jaar of zeven en dat je ouders ruzie hebben. Je denkt dat het komt door jou, want dat is wat kinderen vaak denken en om dat vervelende gevoel dat je daardoor krijgt te verdoven ga je eten. En dat is logisch dat je dat doet, want op die leeftijd is je mensenbrein nog volop in ontwikkeling. Het is dan nog niet mogelijk om met je mensenbrein je oerbrein, je emoties te managen. Daarvoor zijn je ouders. Jouw ouders zijn jouw mensenbrein wanneer je klein bent. Jouw ouders zijn jouw geweten. Jouw ouders zijn degenen die de grenzen aangeven. Maar wanneer jouw ouders dat niet kunnen of niet doen of niet aanwezig zijn, dan ga je als kind allerlei coping  mechanismen ontwikkelen om te kunnen dealen met lastige emotionele situaties. En een van deze mechanismen kan zijn dat je extreem gaat focussen op eten.

Veiligheid creëren in een onveilige situatie

Jouw vreetstemmetje helpt je daarbij. Dat helpt je om veiligheid te creëren in onveilige situaties. Het helpt je om iedere keer als je een negatieve emotie ervaart het vervelende gevoel te verdoven met eten. En dan natuurlijk het liefste eten dat een hoge beloning geeft in je brein waardoor je je snel weer beter voelt. En als kind kan het vaak niet zo heel veel kwaad. Je hormonale systeem staat nog vrij strak afgesteld, vaak komt er nog een groeispurt en je beweegt vaak meer dan een volwassene. Daarbij komt dat je als kind helemaal nog niet nadenkt over de effecten van dit gedrag op de lange termijn. Dus over het algemeen is dit een prachtig coping mechanisme om te dealen met lastige situaties.

Dat is drie

Nu ben je inmiddels volwassen en het vreetstemmetje is een onderdeel geworden van wie je bent. Het is er al zolang je je kunt herinneren. Het is vertrouwd en het is familie. Maar inmiddels heb je wel een mensenbrein dat volledig is ontwikkeld. Inmiddels heb je een geweten dat je vertelt dat wanneer je ongeremd alles in je mond stopt dat dit desastreuze gevolgen heeft voor je op de lange termijn. En als je er niet dik van wordt, dan zul je er zeker andere vervelende effecten mee creëren in je lichaam.

Jouw mensenbrein weet dat en vertelt je dat. Dus, zo denk je, je moet van het vreetstemmetje af. En daar begint vervolgens het gevecht met jezelf. Daar begint het gevecht met het vreetstemmetje in jezelf. Laatst kreeg ik een mail van iemand die me schreef dat ze haar vreetstemmetje tijdens haar vakantie in Oostenrijk in het ravijn heeft gegooid. Omdat ze het niet meer wilde hebben. Omdat ze er vanaf wilde. Omdat ze het zo ontzettend zat was. En een tijdje heeft het gewerkt, maar zodra er weer een emotioneel vervelende situatie was, is het stemmetje gewoon weer uit het ravijn geklommen en was het er weer. Sterker dan ooit.

Een puur natuur overlevingsmechanisme

Het punt is dit. Jouw vreetstemmetje is een deel van jou. Het is een overlevingsmechanisme dat je in je kindertijd hebt ontwikkeld om te kunnen dealen met emoties. In die tijd was het een prachtig middel om je te beschermen tegen al die intense emotionele ervaringen die je als kind tegenkomt. Je moet weten dat emoties voor kinderen vaak veel intenser en heftiger zijn dan voor volwassenen. Juist omdat hun mensenbrein nog niet volop ontwikkeld is. Waar je als volwassene vaak veel beter dingen kunt beredeneren en veel beter bent geworden in het onderdrukken van emoties, juist omdat dit is wat je je hele leven leer doen. Kun je dat als kind nog niet. Voor een kind komen emoties vaak echt rauw en keihard binnenvallen. Het is dus logisch dat kinderen allerlei coping -mechanismen ontwikkelen om zich staande te kunnen houden. Waarvan jezelf en je gevoelens verdoven met eten er dus eentje kan zijn. En als je dat maar lang doet, dan word je er steeds beter in. Net zolang tot het een tweede natuur wordt om te gaan eten op al die kutmomenten in je leven. In plaats van leren hoe je je emoties kunt ervaren en leren om je emoties te begrijpen. Stop je jezelf vol op ieder lastig moment dat er is. En dat varieert van verdriet, eenzaamheid, stress, frustratie, boosheid of wat voor emotie dan ook. Maar het kan net zo goed zijn dat je vanuit blijheid gaat eten omdat je brein denkt dat je op die manier de fijne emotie versterkt. Niet voor niets vieren we allerlei dingen met taart of een etentje.

In al die momenten is er het vreetstemmetje dat zegt:

• Dat moeten we vieren met een taartje
• Laten we gezellig een ijsje gaan eten, het is zo’n mooie dag
• Zullen we een kop koffie met een appeltaartje doen vandaag?
• Ter ere van je verjaardag gaan we lekker uit eten

Nou ja, je begrijpt het denk ik wel. Doordat je brein eten heeft gekoppeld aan je fijn voelen zal het daar volledig automatisch iedere keer weer op terugvallen. Zowel als het emotioneel lastig is als wanneer je juist een fijn moment beleeft. Dat is wat je jouw hele leven hebt geoefend dus dat is waar je gewoon ontzettend goed in bent geworden. En jouw vreetstemmetje dirigeert dit gedrag. Met als gevolg dat het gelijk al aan het plannen slaat wanneer je op vakantie gaat of een dagje uit. Maar ook dat het paraat staat als het even allemaal wat anders loopt dan voorzien.

Vechten tegen het vreetstemmetje heeft geen zin

En dat vreetstemmetje, dat je altijd heeft beschermd, misschien wel veertig of vijftig jaar lang, dat kun je nu niet ineens buiten de deur zetten. Of in een ravijn gooien. Dat is net zoiets als je oma naar buiten schoppen of van een berg afduwen. Dat vreetstemmetje is namelijk een heel belangrijk deel van jou. Het hoort bij jou. Het is een stukje van jezelf. Het is een beschermer. Het heeft je jouw hele leven lang geholpen om je veilig te voelen. Het is dus gecreëerd vanuit liefde voor jou. En jarenlang heeft het je gediend. Maar nu, nu het tegen je begint te werken omdat je steeds meer negatieve gevolgen ervaart van steeds maar eten om negatieve emoties te verdoven of positieve emoties te versterken. Nu wordt het irritant. En geloof me: dat stemmetje wil niet weg. Het zal zich misschien even stilhouden zolang je leven lekker loopt, maar zodra er ook maar een scheet dwars zit, dan is het er weer. Gelijk. Als een trouwe dienaar, klaar om zijn taak weer op te pakken.

Vechten met je vreetstemmetje is dus niet de oplossing. Je vreetstemmetje weg willen hebben is ook niet de oplossing. De oplossing is om te leren hoe je kunt omgaan met je emoties. Om te leren wat je kunt doen als je een vervelende emotie ervaart. En dat te gaan oefenen. Exact dat is het werk dat we doen in de Eetgeluk Universiteit. Daarin leer ik je hoe je jouw emoties kunt waarnemen (iets dat voor de meeste vrouwen echt een openbaring is), vervolgens leer je hoe je ermee om kunt gaan, anders dan door te eten. En wanneer je daar steeds beter in wordt, dan kan jouw vreetstemmetje met pensioen. En weet je: het zal dan ook met pensioen gaan. In het begin nog een beetje wijfelend, maar als het ziet dat het goed gaat, dan zal het steeds verder naar de achtergrond verdwijnen. Volledig vrijwillig.

• Waardoor ook naar dat ontbijtbuffet kunt zonder los te gaan
• Waardoor je het wel weer op kunt brengen om iedere dag een rondje te wandelen
• Waardoor je wel kunt stoppen met eten als je vol zit
• Waardoor je lekkere dingen op tafel zonder moeite kunt laten staan

Leer op een andere manier omgaan met jouw emoties

Maar zolang je de strijd aangaat met jouw vreetstemmetje ga je het niet winnen. Je gaat het alleen overwinnen wanneer je leert om op een andere manier met je emoties om te gaan dan door te eten. Dan gaat jouw vreetstemmetje maar al te graag met pensioen!