Als het gaat over afvallen tijdens de overgang heb ik een ietwat onorthodoxe visie. Het is een visie die afwijkt van die van de meeste vrouwen. Want de meeste vrouwen denken namelijk of dat het nooit gaat lukken of dat het gewoon moet blijven kunnen om af te vallen tijdens de overgang. Ik kijk er iets anders tegenaan. Ik ben namelijk van mening dat het niet handig is om primair te focussen op afvallen als je in de overgang zit of daarna. Ik ben van mening dat het totaal niet handig is om vooral tijdens de overgang constant bezig te zijn met je gewicht.

De reden daarvoor is dat ik de overgang zie als meer dan alleen een paar hormonen die gek gaan doen. Ik zie de overgang als een heilige periode voor iedere vrouw. Als een periode waarin je lichaam en je brein en de manier waarop je de wereld waarneemt compleet veranderen. Dit hele proces kost je lichaam en ook je brein ontzettend veel energie. Je hebt het hier over een transformatie over een rups in een cocon. En terwijl die rups in die cocon zit gaat ie ook niet op dieet. Alles wat je tijdens deze transformatie doet om het proces te beheersen – zoals diëten of jezelf forceren – maakt het probleem alleen maar groter.

Ik heb een speciale serie podcasts gemaakt voor je waarin ik je uitleg waarom het niet handig is om primair te blijven focussen op afvallen en wat je beter kunt doen. Deze week in deel een neem ik je mee in de fysieke kant van het verhaal.

 Veel luister plezier!

Afvallen tijdens de overgang - deel 1

Hoe gaat het met je? Kun je het geloven? Over een paar weken is het alweer kerst en zit het jaar 2024 er alweer op. Het gaat zo enorm snel. Als ik terugkijk hebben we zoveel gedaan het afgelopen jaar. Als je deze podcast in realtime luistert dan wonen we hier vandaag precies een jaar. Ik weet nog goed hoe we hier vorig jaar aankwamen in een vliegende sneeuwstorm. De verhuiswagen kwam klem te zitten op de oprit en het was een behoorlijk gedoe om alles in het huis te krijgen.
Maar het is gelukt. Daarna kwam het grote wennen. Want het was natuurlijk winter en dan zit hier in Zweden iedereen lekker binnen in zijn huis. Dus heel veel mensen hebben we in die periode niet gezien. En ik moet je zeggen, aan de ene kant was het fijn en had ik er ook totaal geen behoefte aan om sociaal te moeten doen, maar aan de andere kant was het ook pittig. Ik ben in de afgelopen winter echt met mezelf geconfronteerd. Maar inmiddels weet ik dat dit soort perioden altijd leidt tot een verdieping en iets moois. In mijn geval is dat natuurlijk de hele vrouwelijke manier van eten die op mijn pad is gekomen.

De heropbouw van de Eetgeluk Universiteit: een frisse start

En op basis daarvan heb ik ook de hele Eetgeluk Universiteit weer opnieuw opgezet en vormgegeven. En wat echt zo cool is, is dat eigenlijk alle leden unaniem aangeven dat dit het stukje was dat ze hebben gemist. Maar ook dat dit het stukje is dat ze nodig hadden en dat dit hen de inzichten heeft gegeven die ervoor hebben gezorgd dat ze eindelijk de volgende stap kunnen zetten. Dat ze eindelijk hun eetgedrag onder controle beginnen te krijgen. En dat is natuurlijk supergaaf!

Afvallen tijdens de overgang: waarom het vaak averechts werkt

In het kader van deze hele nieuwe manier van werken, namelijk jezelf leren voeden op de vrouwelijke manier, merk ik dat ook mijn visie steeds sterker wordt. In de komende maanden ga ik daarom steeds een stukje van mijn visie met je delen in deze podcast. Het eerste, misschien wel belangrijkste punt is iets waar ik al een tijdje op loop te kauwen. En dat is dat ik het niet verstandig vind om te focussen op afvallen wanneer je middenin de overgang zit. Toch is dat wel wat ik heel veel vrouwen zie doen en het is heel goed te begrijpen.
Je lichaam verandert en je kijkt in de spiegel en herkent jezelf niet meer terug. Of je kijkt in de spiegel en je denkt: heeej dat ziet er nog best goed uit en vervolgens zie je jezelf terug op de foto en je schrikt je dood van de ouwe en te dikke oma die je daar ziet. En dat is natuurlijk niet leuk. Vaak kan één zo’n foto ervoor zorgen dat je gelijk weer in de afslankmodus schiet. Maar wanneer je middenin de overgang zit is dat in mijn ogen geen goed plan.

Wat gebeurt er hormonaal tijdens de overgang?

Dat betekent overigens niet dat je niet mág afvallen of niet kúnt afvallen. Dat is niet wat ik zeg. Wat ik zeg is dat ik het geen goed idee vind om primair te focussen op afvallen wanneer je in de overgang zit. Er zijn heel veel redenen waarom ik dit vind. Veel en veel meer dan ik in deze podcast met je kan bespreken, dus ik heb het verdeeld over meerdere afleveringen. Vandaag ga ik het met je hebben over het lichamelijke aspect. Over wat er nu eigenlijk gebeurt in je lichaam …
Zoals we natuurlijk weten verandert er tijdens de overgang een heleboel op hormonaal gebied. Je eierstokken gaan met pensioen en dat betekent dat de fijne hormonen oestrogeen en progesteron gaan verdwijnen. Maar dat doen ze natuurlijk niet zonder slag of stoot. Het stokje moet worden overgedragen want als vrouw heb je natuurlijk wel wat vrouwelijke hormonen nodig. Dus daarom heeft je lichaam bedacht dat het wat extra vet op de buik gaat verzamelen waaruit je bijnieren dan de minimale benodigde hoeveelheid vrouwelijke hormonen kunnen aanmaken. Het is dus normaal dat je rond je veertigste een randje vet rond je buik begint te verzamelen. Ook al ben je op dit moment superslank en heb je een mega platte buik, daar ga je gewoon niet aan ontkomen. En dit randje buikvet zal heel lastig zijn om eraf te krijgen. Omdat het levensbelangrijk is voor de aanmaak van je vrouwelijke hormonen tijdens en na de overgang.

Stress en buikvet: hoe ze je lichaam beïnvloeden

Dat irritante randje vet op je buik is dus een beschermingsmechanisme. Je lichaam heeft dat vet nodig om vrouwelijke hormonen te blijven produceren. Als je jezelf gaat uithongeren of extreem gaat diëten, ontneem je je lichaam precies wat het nodig heeft. Dus je lichaam zal dat niet toestaan. En wanneer je toch koste wat kost een sixpack wilt hebben wordt het een enorm en vooral frustrerend gevecht met jezelf.
Kom ik gelijk bij het volgende punt en dat is dat stress geen goede vriend is voor vrouwen. Vrouwen zijn niet gemaakt voor stress. En tot de overgang, zo tot ons veertigste, komen we er nog wel redelijk mee weg omdat we worden beschermd door oestrogeen en progesteron, maar handig is het niet. Want wat er namelijk gebeurt als je iedere dag veel stress ervaart, en dat doen we allemaal als vrouw in een mannenwereld. Waarin we worden geacht om iedere dag maar lekker mee te blijven rennen.

De invloed van een mannelijke maatschappij op vrouwelijke stress

En wanneer we dat niet doen, dan wordt er meesmuilend over ons gesproken en zijn we zwak en lui en dramatisch. Ik zat laatst te kijken naar een aflevering van inside, ik noem dat ook wel de oude mannenshow, Danny vindt dat leuk dus dan kijk ik mee met een breiwerkje op schoot. En daar werd ineens een opmerking gemaakt over Eva Jinek en dat zij niet meer wil werken op vrijdag. De heren vonden dat dit echt niet zou kunnen. Maar ja, vrouw hè en toen kwam er een hele discussie over dat vrouwen toch ook gewoon de hele week konden werken. En op dat moment zei ik tegen Danny: kijk dit is wat ik nu bedoel met een mannelijke maatschappij. Met alles meten met mannelijke waarden.

Vrouwen en de hoge lat: leven in een mannelijke wereld

De lat ligt dus extra hoog voor vrouwen. We worden geacht om iedere dag op dezelfde manier te presteren als mannen. Maar wij zijn geen mannen. Wij zijn vrouwen. En wij zijn gemaakt voor een andere manier van leven, namelijk cyclisch. En als we dat maar lang genoeg negeren, dan krijgen we daar ontzettend veel stress van. En die stress zorgt er vervolgens voor dat we allerlei chronische aandoeningen krijgen. Wij worden daar letterlijk ziek van. Omdat we niet gemaakt zijn om op deze manier te functioneren. En nogmaals, tot je veertigste kom je daar nog aardig mee weg, maar na je veertigste als de zorghormonen beginnen te verdwijnen, wordt het belangrijk om goed voor jezelf te gaan zorgen.

De rol van stress tijdens de overgang: wat gebeurt er in je lichaam?

En het punt is dit: als jij je hele leven lang al veel te veel stress hebt gehad, en ik denk dat dit voor eigenlijk iedere westerse vrouw het geval is, dan hebben jouw bijnieren heel hard moeten werken om iedere dag opnieuw genoeg adrenaline en cortisol aan te maken om te kunnen dealen met de stress. Dat betekent dat jouw bijnieren waarschijnlijk aardig overwerkt zijn tegen de tijd dat je veertig bent. En dan komt daar dus een nieuwe taak bij, namelijk de aanmaak van de vrouwelijke sexhormonen oestrogeen en progesteron. Alleen… het lichaam zal altijd voorrang geven aan de aanmaak van stresshormonen over de aanmaak van sexhormonen. Dus dat betekent dat wanneer je teveel stress creëert voor jezelf tijdens de overgang, dat je lichaam waarschijnlijk heel weinig sexhormonen zal aanmaken. Waardoor je enorm veel last zult gaan krijgen van de welbekende overgangsklachten als opvliegers, depressiviteit, gigantische PMS oftewel een heel kort lontje, angstaanvallen, paniekaanvallen, migraine etc.

Waarom afvallen extra stress veroorzaakt tijdens de overgang

Wat er gebeurt wanneer je af wilt vallen is, dat je heel veel stress creëert in je lichaam. Op allerlei verschillende manieren. Waardoor je het hele overgangsproces dus enorm negatief gaat beïnvloeden. Omdat je lichaam meer cortisol en adrenaline aanmaakt en er dus minder overblijft voor de aanmaak van de vrouwelijke hormonen. Die toch al naar beneden gaat. Daar komt nog bij dat cortisol, het stresshormoon voor chronische stress, ervoor zorgt dat je vet gaat opslaan in plaats van verbranden. En cortisol slaat al het vet op rondom je buik. Het is dus een vicieuze cirkel: hoe meer je probeert af te vallen, hoe meer stress je hebt, en hoe moeilijker het wordt om gewicht kwijt te raken. En vervolgens krijg je daar weer stress van. Maar ook, heel eerlijk wil je in deze fase van je leven nóg meer stress? Of wil je juist een lichaam dat ontspannen en in balans is? Wil je niet veel liever een lichaam dat rustig en relaxt door de overgangsfase heen zeilt?

Spiermassa en stofwisseling: waarom diëten na je veertigste averechts werkt

Kom ik bij het volgende punt en dat is dat je tijdens de overgang spiermassa gaat verliezen waardoor je stofwisseling automatisch vertraagt. Dit verlies gebeurt niet van de ene op de andere dag. Het is een geleidelijk proces, maar wel met een grote impact omdat een vertraging van de stofwisseling betekent dat je lichaam langer doet over het verwerken van de energie die je erin stopt. Dat betekent dat je lichaam minder calorieën nodig heeft om te functioneren, waardoor je ineens aan gaat komen terwijl je gewoon eet zoals je altijd hebt gedaan. Ik ken zoveel vrouwen die me mailen en zich afvragen hoe het kan dat ze gewoon heel gezond leven, nooit problemen hebben gehad met hun gewicht en nu ineens kilo’s aankomen vanuit het niets. Dat heeft hiermee te maken.

Het gevaar van strenge diëten tijdens de overgang

En wat die vrouwen vervolgens vaak doen is, dat ze zichzelf op een nog strenger dieet zetten dan ze ooit hebben gedaan. Ze gaan minder eten, ze gaan misschien nog gezonder eten dan ze al deden. Ze gaan minder vlees eten en minder vetten. Vaak niet eens om af te vallen, maar om hun gewicht onder controle te houden. Om er in ieder geval voor te zorgen dat ze niet dikker worden dan nu. Maar wist je dat dit na je veertigste exact het tegenovergestelde effect kan hebben? Als je te weinig eet, verlies je niet alleen vet, maar ook spiermassa. En minder spiermassa betekent een nóg tragere stofwisseling. In al je goede bedoelingen om niet dikker te worden creëer je exact het tegenovergestelde. En waarschijnlijk bereik je in eerste instantie best wel een resultaat, maar dit zal altijd tijdelijk zijn. Je zit namelijk op een rijdende trein dus op de lange termijn maak je het jezelf alleen maar moeilijker.

De mentale impact van stress en dieetgedrag

Plus: wat er ook gebeurt is dat je lichaam door al dat strenge gedieet gelijk in de overlevingsmodus schiet waardoor het in een constante staat van paraatheid is en enorm zal fixeren op eten. En wat er gebeurt onder stress is dat je stresshormoon cortisol actief is. En wanneer dat actief is kun je geen vet verbranden. Je kunt dan alleen maar vetten opslaan. Je creëert dus een enorm stapel effect.
Los van dit alles gebeurt er natuurlijk ook veel op mentaal vlak. Je voelt je minder jezelf, je humeur schommelt, en dat stabiele gevoel van ‘ik weet wie ik ben’ lijkt ineens weg te glippen. Voor veel vrouwen krijgt ook hun zelfbeeld een flinke deuk. Je merkt dat je lichaam verandert niet alleen hoe het eruitziet, maar ook hoe het voelt en functioneert.

De spiraal van controle: waarom diëten je niet gelukkiger maakt

En in een wanhopig poging om de schade te beperken ga je proberen om je lichaam te controleren. Om het in ieder geval zoveel mogelijk te houden als het is. Zodat je je in ieder geval nog een beetje de oude kunt blijven voelen. En je doet dat op de enige manier die je kent, namelijk door streng voor jezelf te zijn. Door toch maar weer op dieet te gaan en alles te doen om gewichtstoename tegen te gaan. Maar het punt is dit: alles wat je doet om jezelf beter te laten voelen, maakt het uiteindelijk alleen maar erger.
Je wilt afvallen omdat je je niet lekker voelt in je veranderende lichaam. En op zich is dat een hele logische gedachte. Maar strenge diëten en het voortdurend focussen op gewichtsverlies geeft je alleen maar extra druk. En inmiddels weet je wat het effect van die druk, van die interne stress is. Het is het begin van het einde. Je maakt het echt alleen maar erger. Omdat het gewoon niet is wat je lichaam op dit moment nodig heeft. Met als gevolg dat je gaat denken dat jij het probleem bent. Dat je niet genoeg discipline hebt, dat je niet sterk genoeg bent. Maar dat is niet waar.

Waarom de overgang een heilige fase is

Snap je nou waarom het niet handig is om te focussen op afvallen tijdens de overgang? Er zijn nog veel meer redenen waarom ik deze visie heb ontwikkeld. Ik heb het in deze podcast gehad over een aantal lichamelijke effecten. Maar de overgang is natuurlijk veel meer dan dat. In mijn ogen is het een heilig proces. Net zoals we vieren dat een meisje voor het eerst ongesteld is geworden, mogen we ook vieren dat een vrouw de vruchtbare fase van haar leven afrondt en verder gaat naar de oogstfase. Want dat is wat in mijn ogen gebeurt.