Zeg eens eerlijk: hoe vaak zeg je ja terwijl je eigenlijk nee bedoelt? Omdat het van je verwacht wordt. Omdat je niemand wil teleurstellen. Omdat je geleerd hebt dat ‘lief zijn’ belangrijker is dan je eigen grenzen…

Maar wat als ik je vertel dat dit precies is waarom je je zo moe voelt? Waarom je jezelf kwijt bent geraakt. Waarom je stiekem gefrustreerd bent. En waarom je gaat eten terwijl je eigenlijk helemaal geen honger hebt, maar om gewoon even een moment voor jezelf te pakken?

Onze mannelijke maatschappij heeft misbruik gemaakt van de aangeboren behoefte die vrouwen hebben aan harmonie. We hebben geleerd dat we dienstbaar moeten zijn. Dat we goed moeten zorgen voor anderen. Om ons niet uit te spreken, maar om harmonie te bewaren.

Maar wanneer je jezelf steeds wegcijfert word je steeds boze vanbinnen. Waardoor je op een gegeven moment ontploft – meestal in de periode van de maand – en die harmonie waar je zo naar verlangt uit het raam vliegt.

Zeggen wat je wilt, nee zeggen, dingen durven weigeren, zonder schuldgevoel – is iets dat we nooit geleerd hebben. In plaats daarvan hebben we geleerd om ons gevoel te verdoven. Om nog maar iets te eten. Maar wat als je jouw eetprobleem zou kunnen oplossen door gewoon wat vaker nee te zeggen? Dat is wat ik met je ga bespreken in de podcast van deze week!

Veel luisterplezier!

De kunst van NEE - zeggen

Dag mooie vrouw! Daar ben ik weer. Voor deze week had ik je beloofd om je meer te vertellen over de spiksplinternieuwe Feminine Way of Eating workshop, maar ik ga je vragen om nog een weekje geduld te hebben. Alles is volop in ontwikkeling en ik heb nog iets meer tijd nodig om een mooie podcast te maken over dit onderwerp. Dus die staat op de agenda voor volgende week.
Voor deze week heb ik een ander onderwerp voor je namelijk de kunst van nee-zeggen. In de ontwikkeling van de nieuwe Feminine Way of Eating workshop is dat iets dat steeds weer terugkwam. Ik heb een aantal weken geleden een vragenlijst verstuurd onder alle lezeressen van mijn nieuwsbrief en ik ben geschrokken van het aantal vrouwen dat aangaf ontzettend veel moeite te hebben met het stellen van gezonde grenzen. Met het zeggen van nee. Met aangeven dat ze iets niet willen.

Voor veel van hen gold dat ze aangaven dat ze de dingen nou eenmaal al jaren deden dus dat het min of meer automatisch van hen werd verwacht. Maar verreweg de meeste vrouwen vonden het lastig om nee te zeggen omdat ze anderen niet teleur wilden stellen. En ergens is dat ook helemaal logisch. Wanneer we worden overgenomen door onze vrouwelijke hormonen, ergens rond ons veertiende levensjaar, dan worden we onder invloed van die hormonen ineens een stuk meer gewillig. Dat is zo geregeld door de natuur omdat we dan een grotere kans vinden om een partner te vinden en meer kans hebben om onze kinderen groot te brengen. Dat gaat niet als we net zoals mannen maar lekker vrij zouden kunnen blijven rondspringen. Wat overigens vanuit de mannelijke natuur ook weer heel logisch is. Immers: mannen zorgen voor het nageslacht en des te meer nageslacht, des te groter de kans op overleving als een soort. Dus voor allebei is wat te zeggen. Het is niet goed of fout.

Punt is alleen wel dat naast de instinctieve zorgdrang die we als vrouwen hebben, deze flink wordt aangewakkerd vanuit onze mannelijke maatschappij. Want die heeft vrouwen systematisch geconditioneerd om dienstbaar, inschikkelijk en ‘lief’ te zijn. Waardoor heel veel vrouwen zich schuldig voelen als ze hun eigen grenzen aangeven en ‘nee’ zeggen. Dit heeft alles te maken met de drie basisbehoeften van ons vrouwelijke oerbrein waar ik volgende week verder op in zal gaan.

Al vanaf jonge leeftijd krijgen meisjes te horen dat ze aardig en behulpzaam moeten zijn. Ze worden beloond als ze delen, compromissen sluiten en zichzelf opofferen voor anderen. Een jongen die assertief is, wordt gezien als een ‘leider’, terwijl een meisje dat hetzelfde doet al snel ‘egoïstisch’ of ‘bazig’ of een bitch wordt genoemd.
Wat ook gebeurt is dat veel vrouwen ongemerkt afhankelijk worden gemaakt van externe goedkeuring. Waardoor ze denken dat ze de goedkeuring van de buitenwereld nodig hebben om geliefd te worden. Of om erbij te horen.

Wanneer een vrouw bijvoorbeeld ‘nee’ zegt, krijgt ze heel vaak te maken met afkeurende blikken, subtiele uitsluiting of zelfs openlijke kritiek. Dit speelt in op een van de diepste angsten van het vrouwelijke brein: verstoten worden uit de groep. De maatschappij leert vrouwen dat hun waarde ligt in hoe gewild, behulpzaam of aantrekkelijk ze zijn voor anderen—en niet in hun eigen behoeften.

Als een vrouw ‘nee’ zegt, krijgt ze ook vaak een lading aan commentaar over zich heen dat schuldgevoelens oproept. En dat is sowieso al een probleem omdat vrouwen heel erg geneigd zijn om zichzelf de schuld te geven van alles. Denk aan:

• Waarom doe je nu zo moeilijk?
• Doe nou niet zo ongezellig
• Je denkt ook alleen maar aan jezelf

Dit soort commentaren zorgen ervoor dat een vrouw zich aangevallen voelt. Niet alleen op haar keuze, maar ook op haar identiteit als ‘goede vrouw’. En uit angst om uit de groep gestoten te worden zal ze zich gedwongen voelen om zich toch weer aan te passen. Om haar eigen behoeften toch weer naar achteren te schuiven.

Toen ik geboren werd, lang geleden in de vorige eeuw, moest mijn moeder stoppen met werken. Je kon op dat moment alleen fulltime werken, parttime werken was nog niet mogelijk. Mijn moeder had een fantastisch leuke baan waar ze heel graag had willen blijven. Ze was secretaresse en de vrouw waar ze voor werkte had ook helemaal geen moeite met twee parttime secretaresses, maar het mannelijke bestuur van het bedrijf waar ze werkte had dat wel. Omdat zij vonden dat een vrouw thuis moest zorgen voor de kinderen.

Inmiddels is daarin natuurlijk heel wat veranderd, maar toch wordt het nog steeds vaak als vanzelfsprekend gevonden dat vrouwen verantwoordelijk zijn voor alle zorgtaken en het huishouden, zowel thuis als op de werkvloer. En als een vrouw weigert deze rol op zich te nemen, wordt ze gezien als ‘onverantwoordelijk’ of ‘egoïstisch’. Terwijl een man die ‘nee’ zegt tegen extra taken gewoon ‘gezonde grenzen’ heeft.

Vrouwen zijn van nature conflict vermijdend. We houden van harmonie en hebben een hekel aan strijd. Daarbij leren we al jong dat het de primaire rol is van een vrouw om harmonie te bewaren. Ergens is dat natuurlijk ook logisch, want gezien vanuit de oertijd waren de mannen aan het jagen en zaten de vrouwen samen in de grot. En je wilde natuurlijk niet uit de grot gezet worden. Want dat was gevaarlijk.

Dus vanuit die gedachte is het natuurlijk altijd veiliger om een conflict te vermijden dan onze grenzen aan te geven. Dit, gecombineerd met de diepe programmering om te willen verbinden, zorgt ervoor dat veel vrouwen geen ‘nee’ durven te zeggen. Omdat ze bang zijn dat dit leidt tot boosheid, teleurstelling of afwijzing. En omdat ze anderen gewoon niet tekort willen doen. In relaties is dit soms echt wel een ding, omdat vrouwen vaak hun behoeften opzij zetten om de ander niet ‘weg te jagen’.

Ja zeggen ook al willen we eigenlijk nee, lijkt dus de beste manier om onze veiligheid als vrouw te waarborgen. En om ons te verbinden met andere mensen. Immers, als je altijd doet wat de ander wil, dan ben je een goede vrouw. Je zit niet in de weg, doet niet lastig en dat is natuurlijk altijd fijn om zo iemand om je heen te hebben. Ik kan je vertellen: dat is het niet. Wanneer ik aan iemand vraag wat ze wil en ze zegt: maak niet uit, kies jij maar, dan vind ik dat heel irritant. Want hoe weet ik dan of ik het goed doe? Hoe kan ik het dan goed doen voor die ander? Je denkt misschien dat je het goed doet door mee te bewegen met de stroom, maar wat er eigenlijk daardoor gebeurt is dat je je persoonlijkheid totaal kwijtraakt.

En dat is wat ik zie met heel veel vrouwen zodra ze in de overgang komen. Ineens worden ze wakker uit de hypnose van hun vrouwelijke hormonen. Ineens gaan ze zien dat ze zichzelf totaal hebben weggecijferd en dat hun leven alleen maar in het teken van zorgen voor anderen staat. Ze weten totaal niet meer wie ze zijn of wat ze willen. En ze voelen zich gevangen in hun leven en in hun lichaam. De enige manier die ze hebben om af en toe even wat me-time te creëren voor zichzelf is door te gaan eten. Ze vluchten in eten op al die momenten dat ze zich geen raad weten met zichzelf.

Het punt is dit: als je als vrouw nooit hebt geleerd om nee te zeggen. Of als je als vrouw geen nee durft te zeggen, dan heeft dat op de lange termijn grote gevolgen voor je mentale, fysieke en emotionele welzijn. Geen nee kunnen zeggen, of bang zijn om nee te zeggen is een vorm van zelfverwaarlozing. Omdat het zorgt voor overbelasting en uiteindelijk verlies van je eigen identiteit.
Wanneer je altijd ‘ja’ zegt, is de kans groot dat je veel teveel hooi op je vork neemt. Waardoor je constant leeft vanuit stress en je zenuwstelsel, je gevoelige vrouwelijke zenuwstelsel dat absoluut niet gemaakt is voor chronische stress, overbelast raakt. Omdat je constant bezig bent om het anderen naar de zin te maken.

Het gevolg daarvan is dat je energie uiteindelijk op raakt. Maar omdat ‘nee’ zeggen lastig voelt, ga je door totdat je lichaam je dwingt om te stoppen. Niet voor niets zijn zoveel vrouwen rond hun veertigste burn-out. Je lichaam dwingt je om weer voor jezelf te kiezen. Ook dat hoort bij het proces van de overgang trouwens.
Wat ook een probleem is als je energie opraakt is dat je niet meer goed kunt slapen. Om te kunnen ontspannen heb je namelijk energie nodig. Dat is van nature zo geregeld. En als je chronisch teveel op je bordje laadt iedere dag, dan gaat de energie die je zo hard nodig hebt om te kunnen ontspannen naar het managen van de stress. Vanuit de oertijd gezien krijgt de stress, de vecht-vluchtreactie altijd als eerste energie. Dat is namelijk belangrijker voor de overleving.

Wanneer je dus de hele dag door iedereen loopt te pleasen. Wanneer je te vaak: ‘maakt me niet uit’ zegt, dan loop je dus echt een risico om vroeg of laat op te branden. En krijg je in de overgang echt de rekening gepresenteerd in de vorm van allerlei vervelende overgangsverschijnselen. Omdat de stress nou eenmaal uit je systeem moet en dat komt altijd met een prijs.
Wat ook gebeurt als je steeds over je grenzen laat gaan is dat je diep van binnen steeds bozer en gefrustreerder wordt. Je voelt je gebruikt, je voelt je machteloos, en je voelt je opgejaagd. Je voelt je een soort van conciërge die alles voor iedereen doet, maar die gewoon niet gezien en gewaardeerd wordt. En om dat gevoel te onderdrukken ga je lopen eten of shoppen of iets anders doen om ermee te dealen.

Als je jezelf constant wegcijfert, raak je steeds meer het contact kwijt met jezelf en word je afhankelijk van de goedkeuring van de mensen om je heen. Waardoor je steeds meer vergeet wat je zelf wilt en zelf nodig hebt. En steeds minder voor jezelf durft te kiezen. Je speelt een bijrol in je leven en geeft de hoofdrol aan de anderen.

Wat ook gebeurt is doordat je steeds meer een rol speelt, dat je mensen aantrekt die eigenlijk helemaal niet bij jou passen. Je trekt mensen aan die vallen op de rol die je speelt. Op de persoon die je doet. Maar niet op de persoon die je diep van binnen bent. Waardoor het steeds moeilijker is om echt jezelf te zijn. Als je tenminste nog weet wie je eigenlijk bent. En ik weet waar ik het over heb. Ik heb ook jarenlang allerlei rollen gespeeld. Ik was een enorme kameleon. Zei altijd ja, wilde altijd alles voor iedereen doen. En natuurlijk moest het allemaal perfect. En daarmee zette ik mezelf zo enorm onder druk dat ik drie burnouts heb gehad. Maar dat niet alleen. Ik zat altijd opgescheept met vrienden en kennissen waar ik eigenlijk helemaal niets mee kon. Die mij niet voedden, maar alleen maar bakken met energie kostten. Pas zo rond mijn veertigste is dit veranderd. Maar het heeft me echt veel moeite gekost om dat patroon los te laten en erop te gaan vertrouwen dat ik wel interessant ben. Dat ik geen saaie doos ben omdat ik hou van breien en haken en tuinieren en wandelen.

Wat ik ook veel zie gebeuren wanneer iemand geen nee durft te zeggen is, dat mensen daar misbruik van maken. Waardoor je iedere keer je kostbare energie verliest aan mensen om je heen. In de vorm van vriendschappen en relaties waarin jij altijd degene bent die geeft. Of op je werk doordat je toch nooit weigert om over te werken. Of in je familie die ervan uitgaat dat jij alles wel oplost. Waardoor je je ergens op een diep niveau leeg en gebruikt voelt. En om dat probleem op te lossen… ga je eten…

Het punt is dat mensen voelen wanneer je niet stevig in je schoenen staat. Waardoor je niet of minder serieus genomen wordt omdat ze weten dat je toch wel weer bakzeil haalt. Of je krijgt niet waar je eigenlijk recht op hebt. Je partner of je vrienden houden geen rekening met jouw behoeften omdat ze gewend zijn dat je je toch altijd wel aanpast. Dat het jou toch niet uitmaakt.
Maar het punt is dat vroeg of laat de maat vol is. Of je lichaam fluit je terug en je wordt ziek, of je wordt wat ik dan altijd zeg een boze, gefrustreerde zure vrouw. We kennen allemaal wel iemand die zo is. Maar eigenlijk is die vrouw niet boos, ze is teleurgesteld. In de eerste plaats in zichzelf. Omdat ze het nooit voor zichzelf heeft opgenomen. Omdat ze haar leven heeft weggegeven aan de mensen om haar heen. En nu is het te laat voor haar om nog te doen wat ze eigenlijk had willen doen.

En die vrouw, die wil je niet zijn. En dat wil je ook niet voor je dochter of voor de andere vrouwen om je heen. Want wanneer je nooit nee zegt, is dat het voorbeeld dat je geeft aan deze vrouwen. Je zegt ze dan impliciet dat het helemaal OK is als vrouw om te pleasen, jezelf op te offeren en jezelf op de laatste plek te zetten.

De grote vraag is nu natuurlijk: als je jezelf herkent in dit verhaal, hoe kun je dan het tij keren? Hoe kun je wat vaker nee zeggen tegen anderen zonder ze tekort te doen? Hoe kun je wat vaker ja zeggen tegen jezelf zonder je schuldig te voelen. Want schuldgevoel is de grote reden dat je dit niet doet. Schuldgevoel is de onzichtbare ketting waarmee vrouwen worden vastgehouden in zichzelf wegcijferen, blijven geven, blijven aanpassen, zelfs als dit ten koste gaat van zichzelf. Zelfs als ze gewoon niet meer kunnen en uitgeput zijn.

Schuldgevoel is dé reden waarom zoveel vrouwen moeite hebben met ‘nee’ zeggen. De maatschappij heeft ons geprogrammeerd om ons schuldig te voelen als we voor onszelf kiezen. We denken namelijk dat wij verantwoordelijk zijn voor het geluk van anderen. Voor het feit dat het anderen goed gaat. En dat we egoïstisch zijn als we onze grenzen aangeven. En ons iedere keer opnieuw afvragen of we ons misschien toch aanstellen. Of we niet te direct zijn geweest.

En ons eetgedrag weerspiegelt dit perfect:

• We eten als we tijd of ruimte willen voor onszelf
• We ontzeggen onszelf eten, willen afvallen, omdat we niet teveel ruimte willen innemen voor onszelf
• We voelen ons schuldig na het eten, net zoals we ons schuldig voelen als we tijd en ruimt nemen voor onszelf

Zie je de link? Jouw eetgedrag gaat echt nooit, helemaal nooit over eten. Het gaat altijd over de relatie die je hebt met jezelf. Maar wanneer je jezelf helemaal bent kwijtgeraakt, wanneer je jezelf bent verloren in het spelen van een rol om anderen te pleasen. Dan is het logisch dat je ook geen connectie meer hebt met wat je eet. Of dat je eten gebruikt om je af en toe nog even met jezelf te verbinden. Om ruimte te creëren met jezelf. Want als je zit en eet, dan laat iedereen je met rust. Sterker nog, dan wensen ze je een fijne pauze toe.
Ik wil je graag een andere manier meegeven om te kijken naar schuldgevoel. Namelijk dat het niet betekent dat je iets verkeerd hebt gedaan of dat je niet goed bent. Maar dat het betekent dat je iets doet wat je systeem niet gewend is.

Je bent niet egoïstisch als je nee zegt. Wat je doet is dat je jezelf en anderen leert hoe zelfrespect eruit ziet. Want als je nee zegt omdat je iets niet wilt, dan respecteer je niet alleen jezelf, je respecteert ook de ander doordat je eerlijk bent. Waardoor die ander steeds beter weet wat hij of zij aan je heeft. Je wordt betrouwbaarder naar de ander toe.
Wat je ook doet als je nee zegt, is dat je de ander zijn eigen verantwoordelijkheid laat dragen voor hoe hij of zij zich voelt. En daarmee zet je de ander steeds verder in zijn kracht. Jij bent namelijk niet verantwoordelijk voor hoe iemand zich voelt als jij nee zegt. De enige waar jij verantwoordelijk voor bent dat ben je zelf.

En wat je doet als je nee zegt is dat je jezelf vrij maakt. Je gaat jezelf weer terugvinden. En in het begin zal dat vreemd zijn. Dat weet ik nog wel van mezelf. Als je altijd maar hebt geleefd vanuit het maakt me niet uit, dan is het heel lastig om te gaan voelen wat je eigenlijk zelf wilt. Ik vond dat tenminste heel lang heel lastig. Vaak kwam ik er te laat achter dat ik iets niet wilde. En wat ik dan deed is dat ik die ervaringen ging opschrijven. Waardoor ik er steeds meer achter kwam wat ik niet wilde, wat ik niet fijn vond, wat niet werkte voor mij. En ik vanuit daar steeds beter kon bepalen wat ik wel wilde en wat gewoon echt niet. En het grappige is dat mijn eetgedrag daardoor ook veranderde. Ik ging steeds minder eten vanuit frustratie of boosheid. Ik had ook steeds minder honger.

Dus onthoud voor jezelf: nee is een optie. Nee is een hele goede optie. Het is vaak zelfs de beste optie. Want iedere keer dat je nee zegt tegen een ander, zeg je ja tegen jezelf.